Terra Mystica is een bordspel dat door vele spelliefhebbers hoog wordt gewaardeerd. Het is op dit moment de nummer acht van de boardgamegeek beste spellen aller tijde lijst. Gaia Project is een doorontwikkeling van het spelsysteem van Terra Mystica en er is een ander thema opgeplakt. Ook Gaia Project wordt al door steeds meer spelers opgepikt en omschreven als een heel erg leuk spel, getuige de elfde plaats op diezelfde lijst op boardgamegeek. Nu maar eens lezen wat ondergetekende er van vindt.
Ik ga proberen om de vergelijking met Terra Mystica zo min mogelijk te maken. De belangrijkste reden is dat ik Terra Mystica een keer in de echte wereld heb gespeeld en een paar keer op mijn iPad, dus een expert kun je mij niet noemen. Ik ga ook niet roepen dat het ene spel beter is dan het andere. Ik kan wel zeggen dat ik, nu ik Gaia Project in mijn bezit heb en een aantal maal heb gespeeld, geen enkele behoefte voel om een expert te worden in Terra Mystica.
Deze bewering hoeft nog steeds niet te betekenen dat ik Gaia Project leuk vind, maar ik kan je nu al, zo aan het begin van deze spelbespreking, al wel zeggen dat ik Gaia Project een van de leukste spellen van het jaar 2017 vind.
Het Gaia Project is geen kleine jongen. Je legt het spel niet even op tafel voor tijdens een avondje kletsen en biertjes drinken met tante Sjaan en ome Toon die thuis net verder komen dan een potje klaverjassen op de dinsdagavond. Geen familiespel dus, dat is wat ik wil zeggen. Het spel bevat veel regeltjes en ik ga ze hier niet allemaal bespreken. Wil ik dat duidelijk op papier zetten kom ik qua lengte van dit stuk waarschijnlijk in de buurt van het regelboekje bij het spel. Dat doen we dus maar niet.
Zie dit meer als een sfeerimpressie.
‘Here we go.’
In dit spel speelt iedere speler als een bepaald buitenaards ras en heeft voor zich een spelersbord liggen met daarop verschillende gebouwen die dat ras kan bouwen op de planeten die ze innemen op het centrale bord.
Dit bord bestaat uit planeten van verschillende kleuren en de loze ruimte ertussenin.
Elk ras heeft dezelfde gebouwen tot zijn beschikking, maar met het plaatsen van die gebouwen zorg je ervoor dat je in de inkomstenfase meer inkomsten krijgt. En nu kan het dus zijn dat dit voor elk ras anders is. Een ras kan ook een unieke eigenschap hebben dat de regels voor hen veranderd en wellicht ook een andere startpositie op een van de technologiesporen die in het Gaia Project erg belangrijk zijn.
De technologiesporen hebben allemaal betrekking op een ander aspect van het spel. Elk ras heeft zijn eigen lievelingsplaneet om op te leven en er bestaat een spoor die de kosten van het leven op een planeet die daar niet toebehoord beschrijft. De afstand vanaf een door jou bevolkte planeten tot nieuwe planeten die je wil bezetten kan ook worden aangepast via een van de sporen. Dan heb je weer een tweetal sporen die de hoeveelheid inkomsten, denk aan geld, bouwmaterialen of kennis, verhogen. Je hebt een spoor die je een manier geeft om onbewoonbare planeten een beetje bewoonbaar te maken en dan heb je een spoor waar je meer groene kubussen mee krijgt. Hiermee kun je weer andere leuke dingen doen.
In algemene zin kun je met geld en bouwmaterialen planeten bevolken en bestaande gebouwen upgraden naar betere of andere gebouwen. Met kennis kun je leuke tegels kopen met speciale eigenschappen. En dan heb je ook nog jouw persoonlijke powerfiches die circuleren tussen drie bakjes, van niveau een tot en met drie. Zijn die fiches op niveau drie aangekomen, dan kun je er ook leuke acties mee uitvoeren die je helpen om je doel te bereiken.
Dan kies je elke ronde ook nog een bonustegel die je extra inkomsten geeft of soms zelf een manier om die ronde punten te scoren. En dan komen de algemene scoretegels er nog bij. Die worden aan het begin van het spel aan elke ronde toegewezen, denk bijvoorbeeld aan spelers die een bepaalde ronde een hoeveelheid punten krijgen als ze bijvoorbeeld een mijn bouwen, en daarnaast zijn er ook nog twee eindespelcondities die gelden voor elke speler. Bij dit laatste wordt dan gekeken naar de drie spelers die het het beste doen in een bepaald aspect van het spel en die krijgen dan een aantal punten afhankelijk van hun plaats in die top drie. Een voorbeeld daarvan is het aantal allianties die een spelers heeft gesloten in het spel.
En dit is dan gelijk het laatste element dat ik bespreek. In het spel probeer je dus planeten te bevolken en gebouwen op die planeten te zetten die jouw veel inkomsten of punten opleveren, afhankelijk van de condities die geleden in het spel. Elk gebouw heeft zo zijn eigen sterkte en heb jij een aantal planeten bevolkt met daarop gebouwen die in totaal een kracht hebben met waarde zeven, dan mag je ze verbinden door middel van satellieten. Dit heet het vormen van een alliantie. Na deze actie mag je een bonustegel pakken die hierbij hoort. Die tegels geven een aantal punten en vaak ook iets anders extra’s, een bonus.
Goed, je krijgt tijdens het spel door van alles en nog wat punten en aan het eind krijg je nog punten door de eindespelcondities die voor iedereen gelden en eventueel nog punten afhankelijk van je positie op de technologiesporen. De hogere plekken geven je namelijk steeds meer punten.
De speler met de meeste punten wint dan het spel.
Wat maakt dit spel zo bijzonder leuk?
Nu, ten eerste zijn het de verschillende rassen die je kunt spelen. Elk ras heeft heeft zo zijn eigen sterke eigenschap gedurende het gehele spel, maar ook tijdens het spel kan er nog een extra speciale eigenschap worden vrijgespeeld als je het grote paleis bouwt, en het zou ook nog eens kunnen dat de inkomstensymbolen die je vrij speelt als je bepaalde gebouwen bouwt verschillen van de andere spelers.
Dit maakt dat iedere speler het spel op een andere manier optimaal zou kunnen spelen. De focus ligt vanaf het begin al op net andere technologiesporen en andere inkomsten.
Wat ook leuk is is dat door de manier waarop het spelersbord is vormgegeven jouw inkomsten elke ronde afhankelijk zijn van de hoeveel en welke gebouwen jij op het bord hebt geplaatst. Je kunt ook niet zomaar willekeurig gebouwen op het bord plaatsen. Ze moeten in een bepaalde volgorde worden geplaatst en worden geüpgraded, beginnend met de bouwmaterialen genererende mijnen. Wil je dus een mijn upgraden naar een bank, om geld mee te genereren, heeft dat ook direct invloed op jouw bouwmaterialenproductie. Wil je een bank upgraden om meer kennis te krijgen, dan betekent dit gelijk dat je geldkraan een klein beetje dichter wordt gedraaid. Dit werkt toch wel erg goed. Je zult dus moeten blijven ontwikkelen en moet telkens weer verschillende gebouwen bouwen om je inkomsten een beetje stabiel te houden of op het juiste tijdstip te pieken. Het wordt dus niet alleen maar beter, en beter, en beter voor jouw ras. Stilzitten is een grote nono, anders verdwijnt je beschaving in de anonimiteit.
Wat ook echt heel leuk is, en dat is trouwens ook een flinke verbetering in vergelijking met Terra Mystica (toch die vergelijking…), zijn de technologiesporen. In Terra Mystica waren het nog sporen waar je alleen zo hoog mogelijk op wilde eindigen voor punten, in Gaia is elke stap die je zet op de verschillende sporen zet ook nog iets waard. Wellicht wat extra inkomsten in de inkomstenfase, wellicht wordt het voor jou goedkoper om planeten een beetje bewoonbaar te maken voor jouw ras, of dat je verder kunt reizen met jouw ras, of dat je speciale schepen tot je beschikking krijgt om speciale Gaia Projecten mee te starten op onbewoonbare groene planeten. Deze sporen bieden dus ook weer een mogelijkheid om jouw ras verder te specialiseren, wat heel leuk is natuurlijk in een spel waar je een beschaving aan het opbouwen bent. Je wil niet allemaal hetzelfde zijn. Een beschaving komt niet uit een fabriek.
Je krijgt trouwens ook nog gewoon punten hoor aan het einde van het spel als je het goed doet op de sporen.
Uiteindelijk probeer je ook zo veel mogelijk punten te scoren door middel van het voldoen aan de voorwaarden die elke ronde zijn gesteld. Dit wordt weergegeven door een nieuwe scoringstegel elke ronde en die scoringscondities zijn elk spel weer anders. Ook de eindespelscoringscondities zijn elke keer weer anders, dus ook op deze manier zal de focus elk potje weer net op een ander aspect van het spel worden gelegd.
De verschillende manieren om punten mee te scoren, de variabele bordopzet en de verschillende rassen die je kunt kiezen maken Gaia Project tot in den treure (her)speelbaar, omdat elke spel weer net wat anders aanvoelt zonder dat je het regelboekje weer opnieuw hoeft te lezen.
De opties in het Gaia Project zijn eindeloos. Je wil zoveel doen, maar het is elke ronde weer spannend of je in de beperkte tijd en met de goederen die jij tot je beschikking hebt uit kunt voeren wat je in jouw hoofd had.
Het Gaia Project in niet heel goedkoop, op dit moment koop je het voor een prijs van 65 tot 75 euro, maar je krijgt er ongelofelijk veel spel voor. Als ik zelf zou moeten kiezen tussen Terra Mystica of Gaia Project zou ik op dit moment met volle overtuiging Gaia Project kiezen. Qua thema zul je zelf moeten bepalen welk spel beter bij je past, maar qua spel zelf denk ik dat Gaia vanuit de basis een leuker spel is (En ik zei nog dat ik het niet ging hebben over wat leuker was…. *zucht*).
Gaia Project heeft als bijkomend voordeel dat het een modulair bord heeft en het spel daardoor, buiten dat je veel meer kunt variëren met de startopzet, veel beter schaalt naar de verschillende spelersaantallen.
Dan is er ook nog iets, wat kenmerkend is voor veel Euro spellen, maar waar, door het thema van het opbouwen van een beschaving in de ruimte, wellicht andere verwachtingen bij zijn. Er is in Gaia Project geen directe interactie. Hoewel het dus de kenmerken heeft van een 4X spel op het eerste oog, zul je het zonder exterminate moeten doen. Je valt elkaar niet aan. De interactie zit hem vooral in het bezetten van planeten, actieplekken en het pakken van bonussen voor een ander het doet. Indirecte interactie dus, geen directe interactie.
De illustraties en componenten zien er prima uit verder. Wel heb je door de verschillende kleinere borden die het ruimtelandschap maken wel wat last van gebogen karton. Dat maakt het ruimtelandschap wat heuvelig. De groene kubusjes in het spel zijn erg leuk. Ze hebben er niet voor gekozen om standaard groene blokjes te gebruiken, maar plastieken groene, doorzichtige blokjes met een hapje eruit. Erg tof.
Ik heb zelf ook de solo variant gespeeld, voor de liefhebbers van het solospel, en dat werk heel aardig. Goed zelfs. Het heeft een juiste moeilijkheidsgraad, en dat maakt het spannend, maar in combinatie met de al aardige opzettijd van het spel was ik zelf van mening dat dit net iets te veel gefrunnik was. Dat heeft niks met het spel te maken verder, meer met mijn eigen voorkeur voor solo spellen die wat sneller op tafel liggen en net zo snel weer zijn opgeruimd. Wel leuk is dat de verschillende eigenschappen van elk ras ook doorwerken in het solospel en je niet gewoon tegen een standaard bot speelt.
Zo, dan loopt deze review toch bijna op zijn einde.
Conclusie. Gaia Project is een lastig spel. Om uit te leggen en om te spelen. Om goed te spelen, beter gezegd. Het spel vraagt om vaak gespeeld te worden. Is dat een probleem? Nee, dat denk ik niet. Als je een speler bent die over het algemeen zich graag in de nabijheid van zwaardere Euro spellen vertoeft, dan ga je van Gaia Project smullen.
