Crystal Palace Bordspel Review

Lees hier een recensie van Crystal Palace, een spel over de Wereldtentoonstelling van 1851 van Carsten Lauber en White Goblin Games,

Bordspel Info

Wat is leuk aan het spel?

Crystal Palace is geen eenvoudig spel, maar de ronde structuur is zo dat het spel wel soepeltjes speelt.
Het leukste aan het spel vind ik de manier waarop je dobbelstenen gebruikt. Uiteindelijk gebruik je de dobbelstenen als het ware als pionnetjes om daarmee actie uit te voeren op verschillende actieborden.Deze acties hebben allemaal als doel om jou, je bent eigenlijk een land in dit spel, zo goed mogelijk neer te zetten op de Wereldtentoonstelling. Je begint de ronde met het zetten van je dobbelstenen, Jij bepaalt de waarde. Maar hoe hoger de waarde, hoe meer geld je daarvoor moet betalen. Daarna plaats de spelers, beurt na beurt, een dobbelsteen op een van de actieborden. Op sommige plekken heb je een bepaalde waarde nodig. Soms krijg je een bonus, of moet je juist iets betalen. Je voert dan niet de actie uit. nee, dat is een fase later. De acht actieborden worden een voor een afgehandeld. De speler met de hoogste dobbelsteen mag als eerst zijn of haar dobbelsteen naar beneden schuiven, krijgt eventueel een bonus, en de actie uitvoeren, of kiezen welke actie ze op het bord uitvoert. Daarna de andere spelers, in volgorde van waarde van de dobbelstenen. Kan iedereen die een dobbelsteen heeft geplaatst op een actiebord de actie ook uitvoeren? Nee, op alle borden kunnen er minder mensen de actie uitvoeren dan er plekken zijn om een fase eerder een dobbelsteen te plaatsen. Deze drietrapsrakket van plannen, plaatsen en uitvoeren is zo goed, zo spannend. Welke acties wil je doen? Hoe graag wil ik als eerste een actie doen? Heb ik last van mijn tegenstanders? Kan ik mijn tegenstanders tot last zijn? Hoeveel van je geld kun je gebruiken voor je dobbelstenen en hoeveel moet je apart houden voor later? Zoveel leuke dingen om over na te denken en rekening met te houden. Een van de sterkere uitvoeringen van het zogenaamde ‘dice placement’ mechanisme van de laatste jaren.
Geld is enorm belangrijk in Crystal Palace. Niet alleen voor je dobbelstenen, maar ook voor het inhuren van uitvinders en andere karakters in het spel. Deze mensen vragen salaris. Je begint het spel met een flinke som geld als startkapitaal, maar je zult snel een stabiele inkomstenstroom tot stand brengen. Het is namelijk zo dat er een inkomsten spoor in het spel zit die bepaalt hoeveel geld je er elke ronde bij krijgt, maar elke ronde gaat jouw cilindertje wel een drietal inkomstenstappen omlaag. Hoe je dit dus niet op pijl, ga je heel snel geld tekort komen om nog iets fatsoenlijks te kunnen doen in het spel.
Verder speelt elke speler dus als een land op de tentoonstelling. Elke land heeft zijn eigen eindespel-scoreconditie. Dat is wel geinig. Verder doet iedereen hetzelfde op zijn of haar eigen spelersbord. Namelijk het afdekken van minpunten met hopelijk onderzoekstegels. Dit zijn tegels die dus minpunten afdekken, maar ook eenmalige bonussen geven, of bonussen die je elke ronde kunt opstrijken. Zo heb je nog een leuke manier om het spel anders te spelen dan je tegenstanders.
Het thema is wel grappig. Er zitten grappige en realistische uitvindingen en bijbehorende personages in het spel. Leuk om naar te kijken.

Wat is minder aan het spel?

Met twee personen zit je elkaar wat minder in de weg en komt het dobbelsteen element dat ik zo leuk vind wat minder goed uit de verf. Het spel speelt prima hoor met twee, maar ik vind het leuker met net, ook rekening houdend met de speelduur, wat meer spelers.
Een (belangrijk) element in het spel is de combinatie tussen uitvinding en uitvinder. Patent en personage. Met het bouwen en tentoonstellen van bepaalde machines kun je punten vergaren. Datzelfde, naast dat je speciale eigenschappen geven, kun je ook met personages. Combineer je een personage met de juiste uitvinding, dan krijg je extra punten. Doordat niet alle kaarten in elk spel zetten en deze willekeurig worden opengedraaid komen deze combinatie, naar mijn blieven, te weinig voor. Je moet geluk hebben dat ze op het juiste moment op het bord komen te liggen en je ze dan ook kunt bemachtigen. Datzelfde geld met het aantal punten dat je kunt scoren voor de personages en uitvindingen. Het spel bestaat uit een drietal jaren en elke uitvinding, en persoon, scoort meer of minder punten in bepaalde jaren. Ook hier moet je een beetje geluk bij hebben.
Daarnaast vind ik het niet echt bij het spel passen dat je, als je een uitvinding bouwt, de bijbehorende bonus ook kunt toewijzen aan een andere speler. Prima toch, denk je misschien, maar meestal is een bonus dat je naast iets positiefs ook iets negatiefs krijgt. Geld betalen om andere zaken, tandwielen bijvoorbeeld, te krijgen. Toch zonde als jij zo’n bonus krijgt, eigenlijk helemaal niet wil hebben, maar daardoor wel een lening moet nemen. Ik stoor me hier niet heel erg aan, maar het spel heeft deze mogelijkheid tot het steken van messen in andermans rug helemaal niet nodig.
De leningen zijn ook iets waar ik me een beetje aan stoor. Je kunt een lening nemen. Je krijgt dan tien pond en je pakt een lening fiche. Die plaats je op je spelersbord. Het dekt minpunten af, maar op het fiche staat zelf ook min acht, negen, of tien punten. Dit weet je van tevoren niet. Als je een lening weer afbetaald, dan draai je het fiche weer om en is het maar min vijf punten waard. Deze willekeur van min acht, negen, of tien punten voegt ook niet veel toe aan de spelbeleving wat mij betreft.
Het spel kan, omdat je zoveel moet plannen, zorgen dat zelf de minst vatbare spelers ten prooi vallen aan Analysis Paralysis (AP). Het zo lang nadenken over wat je moet doen in jouw beurt, dat iedereen zo lang zit te wachten dat het spel compleet doodvalt.

Conclusie?

 8/10