Wat is nou leuker dan een kolonist zijn? Een gelukkige kolonist zijn, natuurlijk. Dat is wat jouw doelstelling is in Santa Maria, een kolonie met alleen maar glimlachende kolonisten. Hoe je daar in slaagt en of dat leuk is om te doen kun je hieronder lezen.
Santa Maria, ontworpen door Eilif Svensson en Kristian Amundsen Østby, draait eigenlijk om twee elementen. Het eerste element is het bouwen van je kolonie. Dit doe je door tijdens het spel tetrisstukken te kopen met daarop een of meerdere locaties met actievelden. Deze actievelden worden weer met elkaar verbonden door wegen. Die tetrisstukken plaats je op je zes bij zes raster die je jouw kolonie mag noemen.
Het tweede element is het draften van dobbelstenen. Elke ronde, elk jaar, worden een aantal dobbelstenen gerold. Sommige stenen zijn van jezelf, aan het begin van het spel heb je maar een blauwe, maar de meeste zullen algemene dobbelstenen zijn. In je beurt kun je een dobbelsteen kiezen en de waarde ervan bepaalt welke rij of kolom in je kolonie je kunt activeren. Je persoonlijke blauwe dobbelstenen zijn voor de rijen, de algemene dobbelstenen activeren kolommen.
Kies je een algemene dobbelsteen, met waarde drie bijvoorbeeld, dan mag je alle actievelden in die rij van boven naar beneden activeren. Dit kunnen voorafgebeelde actievelden zijn op je bord, maar dus ook actievelden op tegels die je daar zelf hebt neergelegd. Je laat de betreffende dobbelsteen achter op het laatste geactiveerde actieveld. Die kun je gedurende het huidige jaar niet meer activeren.
De acties die je doet zijn goederen produceren, geld ophalen, goederen verschepen voor bonustegels, je kolonisten blij maken, goederen omzetten in andere goederen, geld, of geluk, en je kunt ook nog stapjes zetten op twee sporen op het algemene bord. Het ene spoor is het conquistadorspoor, het andere draait om religie. Bij het eerste spoor kun je punten verdienen aan het eind van het jaar als je het meest vooraan staat, en onderweg kun je nog wat goud oprapen. Door op het religiespoor vooruit te gaan krijg je de beschikking over meer eigen, blauwe, dobbelstenen, maar ook leid je monniken op voor je kolonie. Deze monniken zet je in om extra goederen te krijgen, speciale eigenschappen te bemachtigen, of eindespelcondities voor je beschikbaar te stellen.
Je hebt misschien wel door dat het dus zeer belangrijk is dat je goed nadenkt over waar je welke tegel plaatst en dan ook goed nadenkt wanneer je welke rij of kolom activeert. Het heeft geen zin als je eerst goederen moet verschepen als je geen goederen hebt en daarna pas de benodigde goederen krijgt. Ook is het wellicht handiger om geen rij te activeren waar al twee dobbelstenen liggen van een eerdere actie. Timing is een essentieel onderdeel van dit spel, maar je hebt ook nog eens de dobbelstenenmarkt waar je rekening mee moet houden.
Soms kun je dus niet de meest ideale actie uitvoeren, omdat je per se een bepaalde dobbelsteen wil hebben voordat een andere speler die pakt. Gelukkig kun je actievelden ook activeren met geld. Alleen hoe vaker je het in een jaar doet, hoe duurder het wordt.
In je beurt kun je dus een van drie dingen doen. Je pakt een dobbelsteen en activeert een rij of kolom, je activeert een bepaald actieveld door geld te betalen, of je koopt een nieuwe tegel en plaats hem op je bord. Ben je klaar? Heb je niet meer te doen, of wil je niets meer doen, dan kun je passen door een schijfje in jouw spelerskleur op het passpoor te plaatsen. Afhankelijk waar je hem plaats kun je een bonusactie uitvoeren. Nog een stapje vooruit op het religiespoor, of extra geld bijvoorbeeld. Maar, misschien nog wel belangrijker, je mag de bonustegels activeren die je eerder bij het verschepen van goederen hebt verkregen.
Elke bonustegel hoort bij een bepaalde actie als je een verscheepactie uitvoert (geld, religie, conquistador of geluk) en je zet extra stapje op de sporen, krijgt geld of geluk afhankelijk van hoeveel van die tegels je hebt liggen. Zo kun je zo aan het einde van het jaar nog wat extraatjes binnen halen.
Aan het eind van het spel, na drie jaar, krijg je punten als je de rijen of kolommen van je kolonie geheel gevuld hebt en je krijgt punten als je aan bepaalde eindespelcondities voldoet. Je krijgt ook punten voor het aantal kolonisten die op de wegen van je kolonie staan, voor het geld dat je nog in je bezit hebt, voor elke set van bonustegels die je hebt liggen en elke bonustegel is op zichzelf nog wat punten waard. Je hebt hopelijk gedurende het spel ook al wat punten, en met punten bedoel ik geluk, verzameld. En de speler met de gelukkigste kolonie is de winnaar.
Er is ook een variant voor gevorderden. Waar je in het basisspel allemaal met een bord begint wat er anders uitziet, begin je nu met precies hetzelfde bord. Voordat het spel begint kiest iedere speler wel een setje tegels. Een setje bestaat uit een starttegel die je op je ergens op je bord plaatst en een tegel met een speciale eigenschap. Doordat spelers met (bijna) hetzelfde bord beginnen, hebben ze dezelfde dobbelstenen nodig om deze te activeren. Er is dus wat meer competitie. Een het hebben van een persoonlijke eigenschap, die jouw iets geeft wat een andere niet kan, is ook erg leuk. Ik zou gewoon altijd met deze variant spelen.
Santa Maria is een zeer leuk spel. De twee belangrijkste mechanismen zorgen voor genoeg spanning in het spel. De interactie zit hem voornamelijk in de dobbelstenenmarkt. In mindere mate ook in de actietegel markt, maar hier zul je vooral als je met met meer spelers speelt meer concurrentie hebben. Het aantal tegels dat open op tafel ligt wordt namelijk niet aangepast met meer of minder spelers. Met twee spelers kun je eigenlijk altijd wel wat leuks kopen op de tegelmarkt.
Ook zul je elkaar de loef af willen steken op het conquistadorspoor , want daar zijn best een leuk aantal punten te vergaren als je vooraan staat. In tegenstelling tot het religiespoor, wordt je conquistador elk jaar weer terug gezet naar het begin. Elke jaar heb je dus een nieuwe kans om zoveel mogelijk conquistadores uit te zenden.
Wat ik ook erg leuk vind zijn de tegels die je met je monniken, die je krijgt als je bepaalde velden passeert op het religiespoor, kunt activeren. Het meest interessant zijn de tegels waar je gebruik kunt maken van een bepaalde eigenschap. Hier kun je lekker mee spelen. Soms mag je met jouw blauwe dobbelstenen ook kolommen activeren, in plaats van alleen rijen. Soms hoef je jouw dobbelsteen niet op het laatste geactiveerde veld te plaatsen. Soms mag je aan het eind van het jaar het geld dat je hebt besteed om een individueel actieveld te activeren houden. Deze eigenschappen geven je iets meer keuzes in je acties, wat altijd fijn is.
De eindespelcondities zijn leuk, deze zijn alleen van toepassing voor jou als je er een monnik hebt geplaatst, maar ik heb vaak het idee het best veel energie en moeite kost om er heel veel punten uit te halen, ook omdat je er punten voor moet inleveren om er überhaupt een monnik bij te mogen plaatsen. Ik vraag me ook af of je je niet gewoon beter kunt focussen op andere dingen om punten te halen tijdens het spel zelf? Als je dan aan het eind ziet dat je nog wat punten kunt binnenhalen met die condities kun je proberen om dan alsnog een monnikje daarbij te plaatsen.
Dat kost dan wel wat extra, als er al iemand anders staat moet je die persoon geld betalen, maar hopelijk heb je aan het eind van het spel nog wat geld over.
Door het puzzelelement en het feit dat de oriëntatie en plek van een nieuwe tegel invloed heeft op je succes gedurende de rest van het spel kun je dat deel van het spel echt wel over analyseren. Nadenken over hoe je een tegel neerlegt hoort bij het spel, maar het kan wellicht ook voor wat AP zorgen als je daar gevoelig voor bent.
Geen zorgen, het spel speelt voor de rest heel vlot. Er zijn genoeg interessante beslissingen te nemen, maar echt heel moeilijk wordt het nooit, De actie zelf zijn eenvoudig. De diepte van het spel komt vooral door het timingaspect. Al met al geef ik Santa Maria toch een goede acht. Niet al te zwaar, maar toch uitdagend. Weer een succesje voor Aporta Games.
